بسیار پیش می آید که در جلسه درمان و مشاوره در مورد فردی و یا به مراجع می گوییم:
🔹این شخصیت اوست، و فقط تا اندازه ای قابل تغییر است.
یا
🔹این شخصیت شماست، و برای تغییر و درمان آن نیازمند زمان و انرژی لازم هستیم.
در همین راستا می خواهیم مفهوم عمیق شخصیت را معرفی کنیم.
واژۀ شخصیت که در زبان لاتین (Personalitc) خوانده می‌شود، ریشه در کلمه لاتین (Persona) دارد. این کلمه به نقاب یا ماسکی گفته می‌شود که بازیگران تئاتر در یونان قدیم به صورت خود می‌زدند. به‌مرور معنای آن گسترده‌تر شد و نقشی را نیز که بازیگر ادا می‌کرد، در برگرفت.
🔶 ١) شخصیت در اندیشۀ روان‌شناسان:
🔷ریچارد رایکمن در کتاب نظریه‌های شخصیت، آن را این‌گونه تعریف می‌کند: «شخصیت، مجموعۀ پویا و سازمان‌یافته‌ای از خصوصیات است که به طرز منحصربه‌فردی بر شناخت و افکار، انگیزه‌ها و رفتار شخص در وضعیت‌های مختلف تأثیر می‌گذارد.»
🔷والتر میشل، در تعریف شخصیت می‌گوید: «الگوهای مشخص رفتار (اعم از اندیشه‌ها و هیجان‌ها) است که سازگاری هر فرد را در برابر محیط زندگی‌اش مشخص می‌کند.»
🔷گوردن آلپورت– بنیان‌گذار مطالعات نوین شخصیت – در تعریف شخصیت این‌گونه می‌گوید: «شخصیت، سازمان پویایی از سیستم‌های روان‌تنی فرد است که رفتارها و افکار ویژه او را تعیین می‌کند.»
آنچه در تعاریف اندیشمندان روانشناسی بسیار ذکر می‌شود این است که شخصیت عبارت است از الگوی نسبتاً پایدار صفات، گرایش‌ها، یا ویژگی‌هایی که تا اندازه‌ای به رفتار افراد دوام می‌بخشد یا به‌طور ساده‌تر، مجموعه‌ای از صفات و خصوصیات اوست.
🔶 ٢) شخصیت در اندیشۀ روان‌شناسان اجتماعی
شخصیت یک مفهوم طبیعی – فرهنگی یا روانی اجتماعی است که در دو علم روانشناسی و جامعه‌شناسی مورد بحث علمای آن علوم واقع‌شده است؛ اما در این میان سهم روانشناسی اجتماعی بیش‌تر از علوم دیگر است.
ازنظر روان‌شناسان اجتماعی، شخصیت مجموعه‌ای از استعدادهای اکتسابی و فطری است. شخصیت، سازمان متحرکی (دینامیک) از منظومه‌های روانی و بدنی در درون فرد است که سبب سازگاری نو و جدید او با محیط می‌شود. منظور از سازگاری بدیع، خاص و بی‌همتا بودن شخصیت هر کس نسبت به دیگری است.
متن: دکتر پویان مقدم
روان‌درمانگر تحلیلی