ویزگی های شخصیت ما تا چه اندازه زنتیکی است؟

شخصیت ما ژنتیکی است یا اکتسابی؟

علم می گوید:هر دو،اما از جهاتی عجیب و غریب! برخی از ویژگی های شخصیتی نسبت به بقیه ، ژنتیکی تر هستند.

مدل پنج عامل شخصیت یا FFM (مخفف Five Factor Model) یکی از مدل های شخصیت شناسی است که مطالعات فراوانی روی آن انجام شده و به صورت گسترده، مورد اشاره و استفاده قرار می گیرد. این مدل را می توان زیر مجموعه ی نظریه های شخصیت شناسی صفاتی (Trait Theories) دانست.

نظریه پنج عامل شخصیت یا Big-5 بر این فرض بنا شده که تفاوت میان انسان ها را می توان بر اساس تفاوت در پنج دسته از ویژگی ها توصیف کرد.

این پنج دسته به شرح زیر هستند، مجموعه صفات مرتبط با:

برونگرایی (Extraversion)

پذیرش تجربه های جدید(Openness to experience)

وجدان و مسئولیت پذیری (Conscientiousness)

سازگاری و موافق بودن(Agreeableness)

روان رنجوری(Neuroticism)

پذیرا بودن:

پذیرا بودن یعنی اینکه خلاق،خیال پرداز و پذیرا نسبت به ایده های جدید هستند.شامل صفاتی مانند:کنجکاو بودن،علاقمندی به هنر،ماجراجو بودن،دنبال ایده های جدید بودن،تنوع طلبی، خلاق بودن، نو آور بودن،تصویر پردازی،فرار از تکرار.این ویژگی شخصیتی 57 درصد ژنتیکی است.

وظیفه شناسی و با وجدان بودن:

وظیفه شناسی و متعهد و با وجدان بودن یعنی اینکه به جزییات اهمیت می دهید و پایبند هستید.شامل صفاتی مانند: هدف گذاری،وظیفه شناسی،داشتن نظم شخصی،منظم بودن،کارایی بالا،جستجوی موفقیت.این ویژگی شخصیتی 49 درصد ژنتیکی است.

برون گرایی:

برونگرایی یعنی اینکه به خوبی با دیگران ارتباط برقرار می کنید و از این ارتباط و تعاملات انرژی می گیرید.شامل صفاتی مانند: علاقه مندی به حضور اجتماعی،صریح بودن،زیاد حرف زدن،هیجان خواهی،لذت بردن از همراهی با دیگران،در جستجوی جلب توجه،پر انرژی بودن.این ویژگی شخصیتی ،54 درصد ژنتیکی است.

سازگاری

سازگاری یعنی اینکه معمولا نسبت به دیگران واکنش انعطاف پذیرانه ای دارید و سخت نمی گیرید.شامل صفاتی مانند: اعتماد کردن به دیگران،صمیمی بودن،زمینه سازی برای همکاری و تعامل،همراه شدن و همراه بودن،رفتار دوستانه،به سادگی کوتاه آمدن در بحث ها و گفتگو ها.این ویژگی شخصیتی،42 درصد ژنتیکی است.

روان رنجوری_ ثبات احساسی:

روان رنجوری یعنی نگرانی و وسواس نسبت به موضوعات و ثبات احساسی یعنی ثبات هیجانی در شرایط حساس.شامل صفاتی مانند:زود خشمگین شدن،آسیب پذیری نسبت به رفتار دیگران،نداشتن ثبات احساسی،اضطراب داشتن،تجربه ی مکرر احساسات منفی.این ویژگی شخصیتی،48 درصد ژنتیکی است.

پنج صفت شخصیتی نام برده شده در هر فرد به صورت طیف بوده و در هر کسی میزانش متفاوت است.در نهایت آنچه روانشناسان روی آن تمرکز می کنند،بیشتر عوامل محیطی است.یعنی سبک تربیت،رابطه با والدین و محیط های اجتماعی که فرد در آنها زندگی کرده،چرا که در حال حاضر امکان دخل و تصرف در ژن ها وجود ندارد و آن را به عنوان متغیری غیر قابل تغییر می پذیریم و تلاش می کنیم بخش روان را بهبود ببخشیم تا حالمان بهتر باشد.

دکتر پویان مقدم

روان درمانگر تحلیلی